معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی استان تهران در حال حاضر توان آموزش مهارت های زندگی به گرو ه های زیر را دارد :
الف- دانش آموزان مقاطع پیش دبستان، ابتدایی و راهنمایی
ب – دانشجویان دانشگاهها
ج – کارمندان و پرسنل محیط های کاری
مقدمه و اهمیت موضوع :
رشد سریع تکنولوژی ، آسایش و آرامش قابل توجهی را برای ما به ارمغان آورده است . با این وصف ارزیابی ها نشان می دهد که با وجود توسعه اقتصادی و صنعتی کشورها ، آسیب ها و مشکلات روانی – اجتماعی هم رشد فزاینده ای داشته است . کشور ما هم به دلیل ویژگیهای خاص خود از جمله واقع شدن در شاهراه قاچاق مواد مخدر ، جمعیت جوان ، تجربه جنگ ، زلزله ، مهاجرت ، رشد سریع تکنولوژی و تغییرات سریع فرهنگی با رشد روز افزون آسیب هایی مانند اعتیاد ، طلاق ، فحشاو بی بندو باری های جنسی ، شیوع ایدز و خشونت مواجه است . ارزیابی ها نشان داده است که امکان مدارا با فشارهای موجود زندگی ، به طور محسوسی در مقایسه با دو دهه پیش کشور و نیز در مقایسه با سایر کشورهای توسعه یافته ، کاهش پیدا کرده است . همین امر باعث شده است تا در سالهای اخیر به مباحث سلامت و بهداشت روان توجه روز افزونی شود و برنامه های مربوط به پیشگیری و ارتقا سلامت و بهداشت روان جزو سیاست های مهم مسوولین قرار گیرد . اگر چه تلاش های فراوانی در این جهت انجام شده است ، اما بیشتر این اقدامات در زمینه بهداشت جسمانی بوده و به ابعاد روانی – اجتماعی و هیجانی توجه چندانی نشده است و اگر اقداماتی در این زمینه انجام شده بیشتر معطوف به بیماریها اختلالات و مشکلات روانی – اجتماعی بوده است و کمتر به سلامت روان کل جامعه پرداخته شده است . لذا خلا برنامه های ارتقایی و پیشگیرانه برای توانمند کردن افراد سالم جامعه محسوس می باشد . در این راستا معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور، حرکت ارزنده ای را با برنامه آموزش مهارت های زندگی شروع کرده است و موفقیت های موثر و بزرگی را در جهت ارتقا بهداشت روان و پیشگیری از آسیب های اجتماعی کسب کرده است .
برنامه آموزش مهارت های زندگی چیست؟
برنامه آموزش مهارت های زندگی یک برنامه پیشگیرانه و ارتقایی می باشد . این برنامه به منظور ارتقای سطح بهداشت روان و پیشگیری از آسیب های روانی – اجتماعی تهیه گردیده است . شاید بهتر باشد قبل از آشنا شدن با برنامه آموزش مهارت های زندگی تعریفی از بهداشت روان ، برنامه های پیشگیرانه وارتقایی داشته باشیم .
بهداشت روان به زبان ساده یعنی توانایی شاد ، سازنده ، سالم و بدون دردسر و گرفتاری زیستن . بنا به تعریف سازمان جهانی بهداشت ، بهداشت روان فقط به معنی نبود بیماری روانی نیست ، بلکه بیشتر با نوعی سلامت ذهنی ارتباط دارد . افرادی از نظر روانی سالم هستند که احساس کنند به خوبی با زندگی ، مسائل و تغییرات آن کنار می آیند ، می توانند زندگی خود را تحت کنترل داشته باشند و مسئولیت پذیر باشند . از توانایی های ذهنی خود به خوبی استفاده کنند ، با دیگران ارتباط خوب و مناسبی برقرار کنند و به فعالیت های سازنده و مفید بپردازند .
سلامت روان دامنه بسیار گسترده ای دارد و هیچ تضمینی وجود ندارد که اگر کسی امروز از سلامت روانی نسبی برخوردار است ، این سلامت همواره تداوم داشته باشد .
همه ما در طول زندگی ، با فشارها و استرس های بزرگ و کوچکی مانند مراحل رشدی ، بلوغ ، بیماریها ، فشار اقتصادی ، از دست دادن شغل ، سرو صدا و شلوغی و …. سرو کار داریم به همین دلیل ، دردسر و گرفتاری را در تمام دوره های زندگی تجربه می کنیم .
این در دسرها و گرفتاری ها روی احساس رضایت و شادی ما از زندگی تاثیر می گذارد و به تدریج سلامت روانی – اجتماعی ما را تحت تاثیر قرار می دهد .
برای رسیدن به یک سطح مطلوبی از بهداشت روان و حفظ آن ، برنامه های مختلفی ارائه شده است که به طور کلی این برنامه ها حول دو محور اصلی ارتقاو پیشگیری در حرکت است . اما منظور از برنامه های ارتقایی چیست ؟ و برنامه های پیشگیرانه چه برنامه هایی هستند ؟
به هر گونه عملی که بهداشت روانی و بهزیستی را در خلال جامعه و افراد افزایش دهد برنامه های ارتقایی گفته می شود . به عنوان مثال برنامه هایی مانند استفاده مناسب از اوقات فراغت، ورزش ، تفریحات سالم و… جزو برنامه های ارتقایی گنجانده شده که باعث می شود فرد احساس شادی ، رضایت و توانمندی بیشتری کند .
برنامه های پیشگیرانه به هر گونه مداخله هایی اشاره دارد که قبل از شروع ابتدایی مشکل اجتماعی یا شروع هر گونه بیماری ، انجام می شود تا از رشد مشکل و آسیب های اجتماعی یا رشد هر گونه بیماری جلو گیری کند .
مهارت چیست؟
واقعیت این است که داشتن مهارت در همه زمینه ها مطرح است . چرا که مهارت یعنی توانایی های لازم برای انجام صحیح یک کار . بنابراین نجاری ، رانندگی ، لوله کشی ، آشپزی و نقاشی و…. همه و همه مهارت هستند . اما از آنجا که هدف برنامه آموزشی مهارت های زندگی ارتقا سطح سلامت روان افراد و پیشگیری از آسیب های اجتماعی می باشد . مهارت هایی در این برنامه آموزشی مطرح می شود که با هدف برنامه متناسب می باشد .
چه مهارت هایی در برنامه آموزش مهارت های زندگی آموزش داده میشود ؟
جهت ارتقای سطح سلامت روان و پیشگیری از آسیب های اجتماعی اساسا از ده مهارت اصلی و پایه ای استفاده می شود که عبارتند از:
• مهارت خود آگاهی
• مهارت همدلی
• مهارت برقراری رابطه موثر (ارتباطات اجتماعی )
• مهارت روابط بین فردی سازگارانه (ارتباطات بین فردی )
• مهارت تصمیم گیری
• مهارت حل مساله
• مهارت تفکر انتقادی
• مهارت تفکر خلاق
• مهارت مقابله با هیجانات منفی
• مهارت مقابله با استرس
http://teo.ir/main.php?pg=part/tarbiatbadani/tarbiatbadani/internal
http://shs.medu.ir/Portal/Home/
http://iec.behdasht.gov.ir/
http://www.nkums.ac.ir/index.aspx?Catid=373
http://nut.behdasht.gov.ir/
http://health.tums.ac.ir/fa/1420.aspx
http://heart.kaums.ac.ir/Default.aspx
http://www.salamat.ir/
http://www.healthtube.ir/
بانک جامع فیلم سلامت
http://www.bualisina.net/
کتابخامه همراه سلامت
http://medlib.ir/